Η χοληστερόλη είναι μία λιπαρή ουσία, η οποία αποτελεί βασικό συστατικό των λιποπρωτεϊνικών συμπλοκών που σχηματίζουν τις κυτταρικές μεμβράνες. Είναι αναγκαία για τον οργανισμό, αφού αποτελεί πρόδρομη ουσία μιας ποικιλίας ορμονών. Επίσης ένα από τα παράγωγά της (7-διυδροχοληστερόλη), μετατρέπεται σε βιταμίνη D με την επίδραση του ηλιακού φωτός στο δέρμα.

Η χοληστερόλη του οργανισμού κατά το μεγαλύτερο μέρος της παράγεται στο ήπαρ, ενώ ένα αρκετά μικρότερο ποσοστό είναι εξωγενούς προέλευσης, προέρχεται δηλαδή από τη διατροφή.

Η χοληστερόλη δεν απαντάται σε τρόφιμα φυτικής προελεύσεως και άρα συστάσεις «ψευδοειδικών» του τύπου «προσοχή στη μπανάνα γιατί έχει χοληστερόλη», είναι εντελώς άτοπες. Τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε χοληστερόλη είναι κυρίως τα εντόσθια, τα αβγά, το κόκκινο κρέας, τα θαλασσινά και το βούτυρο.

Είναι σημαντικό να τονιστεί σε αυτό το σημείο, ότι η χοληστερόλη που περιέχουν τα τρόφιμα, δεν επηρεάζει τη χοληστερόλη του αίματος στο βαθμό που πιστεύαμε παλιότερα. Έχει αποδειχθεί ότι άλλου είδους λίπη, όπως για παράδειγμα τα κορεσμένα ή τα trans λιπαρά, επηρεάζουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τη χοληστερόλη του οργανισμού μας.

2. Πως μεταφέρεται η Χοληστερόλη μέσα στο αίμα?

Η χοληστερόλη ως λιπαρή ουσία δεν αναμιγνύεται με το αίμα και έτσι προκειμένου να κυκλοφορήσει ενώνεται με πρωτεΐνες ώστε να είναι διαλυτή.

Αποτέλεσμα αυτής της σύζευξης είναι η δημιουργία λιποπρωτεϊνών.

Βασικές λιποπρωτεΐνες είναι η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL), γνωστή και ως «κακή χοληστερόλη» και η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL), γνωστή και ως «καλή χοληστερόλη».

H λιποπρωτεϊνη χαμηλής πυκνότητας (LDL), μεταφέρει χοληστερόλη από το ήπαρ στους ιστούς και αντιστοιχεί περίπου στο 70% της χοληστερόλης αίματος.

Αντίθετα η λιποπρωτεϊνη υψηλής πυκνότητας (HDL), μεταφέρει τη χοληστερόλη από τους ιστούς στο ήπαρ ξανά για αποβολή.

3. Επιθυμητά επίπεδα Χοληστερόλης στο αίμα

Εάν τα επίπεδα χοληστερόλης είναι υψηλά, διατρέχουμε μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.

Το ρίσκο αυξάνεται περισσότερο, εάν έχουμε μειωμένα επίπεδα HDL χοληστερόλης και αυξημένα επίπεδα LDL χοληστερόλης.

Ο παρακάτω πίνακας εμφανίζει τα επιθυμητά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, όπως αυτά καθορίζονται από την Αμερικανική Καρδιολογική Ένωση (American Heart Association).

Εκτός της υψηλής χοληστερόλης, παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, είναι:

• Ηλικία (άνδρες > 45 ετών, γυναίκες > 55 ετών)
• Κάπνισμα
• Αρτηριακή υπέρταση (πάνω από 140/90 mmHg)
• Χαμηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας
• Σωματικό βάρος πέραν των φυσιολογικών ορίων
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Κληρονομικότητα

Γενικότερα, όσο πιο πολλούς παράγοντες κινδύνου έχει κάποιος, τόσο πιο πολλές πιθανότητες έχει να νοσήσει.

Παράγοντες κινδύνου συνυφασμένοι με τη διατροφή, που αυξάνουν τη πιθανότητα καρδιαγγειακής νόσου είναι:

• Χαμηλή κατανάλωση ω-3 λιπαρών οξέων
• Χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών
• Υψηλή κατανάλωση αλκοόλ
• Υψηλή κατανάλωση αλατιού

Τρώγοντας πιο ισορροπημένα και ιδιαίτερα ακολουθώντας το Μεσογειακό τρόπο διατροφής, μπορούμε να μειώσουμε έως και 10% τη χοληστερόλη.

Μείωση της χοληστερόλης κατά 1%, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του ενδεχομένου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου κατά 2%.

4. Πόση Χοληστερόλη μπορούμε να καταναλώνουμε ημερησίως?

Σύμφωνα με τους αρμόδιους φορείς υγείας, η ανώτατη ενδεικνυόμενη ποσότητα κατανάλωσης χοληστερόλης ημερησίως, είναι για τους υγιείς ενήλικες 300 mg.

5. Χοληστερόλη και άσκηση

Έχει αποδειχθεί, ότι η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, μέσα από γρήγορο βάδισμα, κολύμπι, ποδήλατο, για 30 λεπτά την ημέρα και για πέντε μέρες την εβδομάδα τουλάχιστον, είναι ικανά να τροποποιήσουν θετικά τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα.

Πιο συγκεκριμένα, η σωματική δραστηριότητα αυξάνει τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης, αλλά δεν μειώνει τα επίπεδα της LDL.

Επιπλέον η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, μας βοηθά στο να διατηρήσουμε ένα επιθυμητό βάρος.

6. Τρόφιμα εμπλουτισμένα με φυτικές στερόλες και φυτικές στανόλες : Είναι αποτελεσματικά έναντι της χοληστερόλης?

Τον τελευταίο καιρό έχουν διεισδύσει στην αγορά, τρόφιμα εμπλουτισμένα με φυτικές στερόλες και στανόλες, υποσχόμενα μείωση της χοληστερόλης. Είναι όμως τα πράγματα όντως έτσι?

Οι φυτικές στερόλες και οι φυτικές στανόλες είναι ουσίες με παρεμφερή δομή με τη χοληστερόλη. Οι στερόλες περιέχονται σε μικρές ποσότητες σε πολλά φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, φυτικά έλαια και είναι δομικά συστατικά των φυτικών κυτταρικών μεμβρανών. Οι στανόλες υπάρχουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε ανάλογες τροφές, αλλά παράγονται από την υδρογόνωση των φυτοστερολών για εμπορικούς σκοπούς. Όσοι ακολουθούν τη συνήθη διατροφή δυτικού τύπου, καταναλώνουν καθημερινά 20-50mg στανολών και 150-400mg στερολών. Σε τόσο χαμηλά επίπεδα, οι στερόλες και οι στανόλες δεν έχουν κλινικά σημαντική επίδραση στη μείωση της χοληστερόλης.

Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι μπορεί να επιτευχθεί μείωση της χοληστερόλης καταναλώνοντας 1-3g φυτικών στερολών ή στανολών καθημερινά, χωρίς όμως να έχουμε περαιτέρω μείωση με πρόσληψη μεγαλύτερη των 3g. Καταναλώνοντας καθημερινά 2g φυτοστερολών ή φυτοστανολών παρατηρείται μείωση της LDL χοληστερόλης κατά 10%. Μείωση της τάξεως του 15% της LDL χοληστερόλης μπορεί να επιτευχθεί εάν συνδυαστούν 2g φυτοστερολών ή φυτοστανολών με ισορροπημένη διατροφή, χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά.

7. Χοληστερόλη και σκόρδο:

Το σκόρδο θεωρείται εδώ και χρόνια, ως ένα φυσικό μέσο μείωσης των υψηλών επιπέδων χοληστερόλης. Οι επιστημονικές απόψεις για την πραγματική δράση των βιοενεργών συστατικών του σκόρδου διίστανται, αφού κάποιες μελέτες επιβεβαιώνουν θετική δράση, ενώ κάποιες άλλες καταλήγουν σε αντίθετα αποτελέσματα. Πιθανολογείται πως στις μελέτες που καταλήγουν σε αρνητικά αποτελέσματα, χρησιμοποιούνται ποσότητες σκόρδου ( ≤ 10γρ. ωμού σκόρδου ημερησίως ), που δεν είναι ικανές να επιφέρουν ευεργετικά αποτελέσματα ως προς τη μείωση της ολικής χοληστερόλης ή την αύξηση της «καλής» HDL χοληστερόλης.

Το σίγουρο είναι πως ακόμα και αν δεν τρώτε τις υψηλές εκείνες ποσότητες σκόρδου που απαιτούνται για την στατιστικά αξιόλογη μείωση της χοληστερόλης, τρώγοντας σκόρδο κάνετε μόνο καλό στην υγεία σας, αφού τα συστατικά του, έχουν σημαντικές αντιοξειδωτικές και αντιθρομβωτικές ιδιότητες.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ, ΣΤΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ